Bệnh thủy đậu là gì? Nhận biết bệnh sớm, điều trị và chăm sóc ra sao?

Bệnh thủy đậu là gì?

Thủy đậu hay còn gọi là bệnh trái rạ thường gặp ở trẻ em. Đây là một trong những bệnh truyền nhiễm lành tính phổ biến và dễ bùng phát thành dịch vào mùa xuân. Bệnh do virus Varicella Zoster mang bệnh, xâm nhập và lây lan vào cơ thể chủ yếu qua đường hô hấp.

Bệnh thủy đậu tuy không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không được điều trị và chăm sóc đúng cách bệnh sẽ phát triển, lây lan nhanh chóng, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Biến chứng của thủy đậu mà người bệnh có thể gặp phải các bệnh viêm phổi, viêm não, viêm màng não.

Triệu chứng bệnh thủy đậu

Bệnh thủy đậu sẽ không xuất hiện triệu chứng ngay sau khi nhiễm virus gây bệnh mà sau khoảng 10 – 14 ngày người bệnh mới có những dấu hiệu đầu tiên.

• Ở giai đoạn khởi bệnh: Xuất hiện các triệu chứng như đau đầu, sốt, đau cơ,… và thường rất đột ngột.
• Giai đoạn phát bệnh: Ở vùng đầu, mặt, chân tay và cơ thể sẽ xuất hiện các nốt tròn nhỏ trong vòng 12 – 24 giờ, sau đó sẽ phát triển thành mụn nước, bóng nước.
• Các nốt mụn nước này được gọi là nốt rạ và mọc khắp cơ thể. Trung bình mỗi người bệnh có thể mọc từ 100 – 500 nốt. Các mụn nước sau khoảng 4 – 5 ngày sẽ khô và đóng vảy rồi tự khỏi.
• Với trẻ em, thời gian bệnh thường kéo dài khoảng 5 – 10 ngày. Ngoài triệu chứng nổi mụn trẻ thường bị sốt cao, đau đầu, đau cơ, nôn ói và có cảm giác ngứa ngày ở các vết mụn.
• Thường các vết thủy đậu khi đóng vảy, khô sau khi bong vảy vùng da xung quanh sẽ bị thâm và không để lại sẹo. Trường hợp mụn nước bị viêm nhiễm nặng thì sẽ để lại sẹo sâu.

Nguyên nhân của bệnh thủy đậu

Nguyên nhân chính gây bệnh thủy đậu là virus Varicella Zoster. Loại virus này có thể dễ dàng lây nhiễm từ người sang người qua đường hô hấp. Bệnh có thể lây lan rất nhanh chóng khi người khỏe mạnh tiếp xúc với những giọt nước bắn ra khi bệnh nhân thủy đậu ho, hắt hơi, sổ mũi.

Trường hợp các vết bóng nước thủy đậu vỡ ra, khi tiếp xúc với những vết tổn thương, lở loét này cũng có thể dễ dàng lây bệnh. Nguy hiểm hơn, phụ nữ mang thai nếu mắc thủy đậu có thể bị lây cho thai nhi qua nhau thai.

Khi tiếp xúc với quần áo, vải trải giường có chứa chất dịch từ ban ngứa hoặc từ miệng, mũi người bệnh cũng sẽ bị lây nhiễm. Bệnh sẽ bùng phát sau 10 – 21 ngày tiếp xúc với người bị nhiễm bệnh.

Bệnh thủy đậu có thể lây lan từ 1 – 2 ngày trước khi người bệnh bị nổi ban ngứa, cho đến khi các vết phồng đóng vảy. Nghĩa là khi tiếp xúc với người mắc thủy đậu mà họ chưa có dấu hiệu của bệnh cũng có thể bị lây bệnh.

Do tính chất dễ lây lan nên có khoảng 90% những người chưa từng bị thủy đậu nếu trong gia đình có người mắc bệnh sẽ rất dễ bị nhiễm. Đây cũng là lí do bệnh dễ dàng phát triển thành dịch, đặc biệt là trẻ nhỏ có đi nhà trẻ.

Biến chứng nguy hiểm của bệnh thủy đậu

Bệnh thủy đậu là một bệnh lành tính nhưng nếu không được điều trị và chăm sóc tốt sẽ dễ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như:

• Nhiễm trùng ở nốt thủy đậu: Nhiễm trùng vùng da bị mụn nước, nặng hơn vi trùng có thể xâm nhập từ mụn nước vào máu gây nhiễm trùng huyết,…
• Viêm phổi: Ít xảy ra những rất nặng và khó điều trị. Biến chứng này thường gặp ở người lớn, xuất hiện vào ngày 3 – 5 của bệnh. Biểu hiện là tình trạng sốt cao, thở nhanh, khó thở, tím tái, đau ngực, ho ra máu… nguy cơ tử vong cao.
• Viêm não: Là tình trạng hiếm gặp và thường xảy ra ở trẻ em. Sau khi bị thủy đậu trẻ đột nhiên bị vật vã, kích thích kèm co giật, hôn mê,… nếu không điều trị tốt sẽ để lại di chứng thần kinh lâu dài như bị điếc, chậm phát triển, động kinh,…
• Biến chứng ở trẻ sơ sinh: Mẹ mắc thủy đậu trong thời kì mang thai có thể sinh ra con bị dị tật bẩm sinh và tỷ lệ tử vong cao.

Phương pháp điều trị bệnh thủy đậu

Thủy đậu tuy là một bệnh lành tính nhưng người bệnh không nên chủ quan mà cần điều trị sớm để ngăn ngừa bệnh lây lan, phát triển và hạn chế được các biến chứng nguy hiểm.

Hiện nay mặc dù vẫn chưa có loại thuốc đặc trị thủy đậu, nhưng nếu điều trị sớm sẽ có thể ngăn ngừa được bệnh. Tùy vào thời gian bùng phát và mức độ của bệnh, bác sĩ sẽ tư vấn người bệnh lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Ngay khi thấy xuất hiện các triệu chứng bất thường, người bệnh nên chủ động đi khám và điều trị sớm. Việc điều trị bệnh thủy đậu được tiến hành như sau:

Điều trị triệu chứng bệnh

Bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh sử dụng các loại thuốc có tác dụng hạn chế các triệu chứng bệnh tiếp tục lây lan và nghiêm trọng hơn như:

• Sử dụng dung dịch xanh metylen tại các vị trí nốt mụn nước bị vỡ.
• Dùng thuốc kháng histamin để chống ngứa tại chỗ như: chlopheniramin, loratadine,…
• Trường hợp bệnh nhân bị đau đầu, sốt cao sẽ dùng thêm acetaminophen. Tuyệt đối không sử dụng aspirin hoặc thuốc cảm cúm có chứa aspirin cho trẻ em. Bởi các thành phần này có thể dẫn đến hội chứng Reye rất nguy hiểm.
•  Sử dụng các loại thuốc sát khuẩn để nhỏ mắt, mũi như: thuốc chloramphenico 0,4%, acgyrol 1%,..
• Khi các nốt mụn nước vỡ, bôi thuốc xanh methylen lên để vết thương mau khô.

Điều trị thủy đậu bằng thuốc kháng virus

Phương pháp này được thực hiện trong vòng 24 giờ đầu khi xuất hiện những nốt thủy đậu đầu tiên. Bác sĩ sẽ chỉ định dùng các loại kháng sinh chống virus để rút ngắn thời gian phát triển và mức độ của bệnh. Liều lượng dùng thuốc sẽ tùy thuộc theo lứa tuổi.

Trường hợp bệnh phát triển nặng hoặc có biến chứng, sẽ sử dụng acyclovir đường tĩnh mạch, để ngăn ngừa biến chứng.

Trong quá trình điều trị thủy đậu người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, không được tự ý dùng thuốc sẽ gây ảnh hưởng không tốt đến tình trạng bệnh.

Chăm sóc người bệnh khi bị thủy đậu

Cùng với việc điều trị bệnh, để mang lại hiệu quả chữa bệnh tốt và ngăn ngừa được các biến chứng nguy hiểm việc kiêng cữ, chăm sóc người mắc thủy đậu rất quan trọng. Đặc biệt với đối tượng bệnh nhân là trẻ em, cha mẹ càng cần phải chú ý nhiều hơn.

• Với người lớn:

– Tránh làm vỡ các nốt thủy đậu và bôi dung dịch xanh methylen lên nốt mụn ngay sau khi vỡ để ngăn ngừa nguy cơ bội nhiễm và có thể tạo thành sẹo.

– Nghỉ ngơi trong phòng riêng, thống thoáng có ánh sáng mặt trời. Tốt nhất nên cách ly khoảng 7 – 10 ngày đến khi các mụn nước khô, đóng vảy hoàn toàn, không lên mụn mới.

– Dùng riêng các vật dụng cá nhân như: khăn mặt, cốc, chén… để tránh lây lan bệnh cho người khác.

– Vệ sinh mũi, họng hàng ngày bằng dung dịch nước muối sinh lý 0,9%.

– Thay quần áo và tắm rửa hằng ngày bằng nước ấm sạch, để da luôn khô thoáng, sạch.

– Chọn quần áo rộng, mềm và nhẹ.

– Uống nhiều nước, bổ sung các thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất,… để cơ thể khỏe mạnh.

• Với trẻ em:

–  Khi phát hiện trẻ có dấu hiệu mắc bệnh, cha mẹ cần cách ly cho con tại nhà trẻ cho đến khi bệnh khỏi hẳn, để tránh bệnh lây lan.

– Bổ sung cho trẻ thêm các loại vitamin C, ăn thực ăn mềm, lỏng, dễ tiêu, cho trẻ uống nhiều nước và nước hoa quả. Để bỏ sung nước cho cơ thể và tăng cường sức đề kháng chống lại các virus gây bệnh.

– Dùng dung dịch xanh methylen để chấm lên các nốt phỏng nước đã vỡ, giúp tổn thương nhanh lành.

– Cắt móng tay cho bé, cho bé đeo bao tay vải để không gãi lên các mụn nước dẫn đến tổn thương và nhiễm trùng da.

– Cho bé mặc quần áo vải mềm, thấm hút mồ hôi và giữ vệ sinh trên da sạch sẽ để không bị nhiễm trùng.

Lưu ý:

Trường hợp người bệnh bị sốt cao có thể sử dụng các loại thuốc hạ sốt thông thường theo chỉ định của bác sĩ.

Nếu người bệnh có các triệu chứng khó chịu, lừ đừ, mệt mỏi, co giật, hôn mê hoặc xuất huyết trên vết mụn,… cần đưa ngay đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời.

Phòng tránh bệnh thủy đậu như thế nào?

Bệnh thủy đậu rất dễ lây lan và bùng phát thành dịch bệnh, tất cả mọi đối tượng đều có nguy cơ mắc bệnh. Phương pháp phòng tránh bệnh thủy đậu hiệu quả nhất hiện nay là sử dụng vac-xin chống thủy đậu. Loại vac-xin này có tác dụng giúp cơ thể sản sinh ra kháng thể chống lại virus thủy đậu.

Theo các chuyên gia, đối tượng tiêm vac-xin phòng chống thủy đậu có thể cho hiệu quả phòng ngừa cao nhất là:

• Trẻ em từ 12 – 18 tháng tuổi được tiêm 1 lần.
• Trẻ từ 19 tháng – 13 tuổi chưa bị thủy đậu lần nào, tiêm 1 lần.
• Trẻ trên 13 tuổi – người trưởng thành chưa bị thủy đậu lần nào, tiêm 2 lần cách nhau 4 – 8 tuần.

Hiệu quả của các loại vac-xin phòng chống thủy đậu có tác dụng rất lâu bền. Có khoảng 80 – 90% có thể phòng bệnh tuyệt đối. Chỉ còn khoảng 10% có tiêm vac-xin bị mắc thủy đậu, nhưng thời gian bị bệnh và số lượng vết mụn là rất ít, không gây biến chứng nguy hiểm.

Trên đây là những thông tin tổng quan về bệnh thủy đậu, hẳn đã giúp người đọc hiểu rõ hơn về căn bệnh truyền nhiễm rất nhanh chóng này, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ. Để bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa nguy cơ mắc thủy đậu cũng như các biến chứng của bệnh, người bệnh nên tiêm vac-xin phòng tránh bệnh và điều trị ngay khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường.

>>  Chữa bệnh thủy đậu: 3 phương pháp điều trị nhanh chóng, không để lại sẹo

>>  Phác đồ điều trị thủy đậu hiệu quả nhất được Bộ Y tế chứng nhận